Przed wiekami w centrum Rynku w Kolbuszowej stał Ratusz. Jak wyglądał?

W centrum kolbuszowskiego Rynku, w okolicach studni, przed wiekami stał miejski ratusz. Jak wyglądał? Dlaczego dziś nie ma po nim śladu?

Nie wiemy, kiedy Ratusz wybudowano. Być może jeszcze w XVII w., kiedy dobra te były w rękach rodziny Tarnowskich. Nabył je potem Stanisław Lubomirski.

Nie wiadomo, czy już wtedy Kolbuszowa miała charakter miasteczka. Dokument, regulujący prawa i obowiązki mieszczan, uchodzący za akt lokacyjny, wydał dopiero w 1700 r. Józef Karol Lubomirski.

Dwie dekady później dobra kolbuszowskie przeszły w ręce Sanguszków. Ród ten władał nimi niedługo, bo w grudniu 1753 roku ówczesny właściciel Janusz Aleksander za długi podzielił swój majątek. Kolbuszowa wróciła do Lubomirskich, by w 1793 roku ostatecznie przejść na Tyszkiewiczów.

Był to okres przedrozbiorowy, ostatnie lata I Rzeczypospolitej. Należy sądzić, że w tych czasach na pewno Ratusz stał w centrum miasteczka.

Niestety, nie wiemy jak wyglądał, bo nie ma źródeł ikonograficznych  (rycin czy obrazów), które by w jakikolwiek sposób uwieczniły tę budowlę.

Ostatnie badania archeologiczne wskazują na to, że był to obiekt barokowej architektury drewnianej, jego prawdopodobne wymiary to 15 x 15 m.

Mówi o tym Leszek Krudysz, kolbuszowski archeolog, który prowadził badania na płycie Rynku:

– Wiemy, że Ratusz był tam na pewno.  Świadczy o tym między innymi  mapa, która powstała w latach 1779-83. Zawdzięczamy ją Austriakom, którzy ze swoimi kartografami zmapowali cały teren Galicji. Kolejna informacja o Ratuszu znajduje się w metryce józefińskiej z 1785 r. Wiemy o instytucji burmistrza Kolbuszowej. W 1724 r. był nim Jan Burkowicz. Skoro więc był urząd, to możliwe że była jego siedziba – uważa.

– W mapie katastralnej z 1850 r. kolbuszowskiego Ratusza już nie widać. Musi być gdzieś jakaś mapa z pierwszej połowy XIX w., na podstawie której udałoby się sprecyzować datę rozebrania Ratusza. Bo ja twierdzę, że on nie spłonął, jak się powszechnie sądzi, tylko został rozebrany. Kiedy? Wtedy gdy okazało się okazało się, że nie jest użyteczny. Uważam tak, bo podczas badań nigdzie nie znalazłem warstwy spalenizny – mówi.

Leszek Krudysz przypuszcza, że Ratusz stał w miejscu studni, którą wybudowano w 1942 r.

–  Potwierdzają to badania georadarowe z 2006 r. Wskazały one na zmianę podłoża w kwadracie 15 m x 15 m. Być może do budowy studni wykorzystano jakieś resztki Ratusza. Znaleźliśmy tam dołki posłupowe, a więc pozostałości po budowli. Wykopaliśmy tam również wiele osiemnastowiecznych monet, ceramikę i kafle. Na rogu Rynku łyżka koparki natrafiła na ślad po starej karczmie, która spłonęła – dodaje Krudysz.